La Voz de Galicia – 11 de diciembre, 2020 →
A tarde era tan fría, tan gris, que non tiña ningunha gana de saír camiñar. Levaba todo o día escribindo, e só quería desconectar sen sentirme culpable por non facer hoxe o que tamén podería facer mañá. E como non atopaba a forza para camiñar sen rumbo, metinme noutro dos meus refuxios: os documentais.
E pensei en Orson Welles, pois o Xan e mais eu tiñamos o plan de ver Cidadán Kane esa mesma noite, así que un documental sobre a vida do seu director sería un bo xeito de aprender e de paso desconectar. O caso é que nun momento do documental, un vello Orson Welles comezou a falar da súa propia relación coa arte, e de como esta fora mudando cos anos, e sen decatarme deixei de escoitalo e comecei a pensar en como fora mudando a miña. E dalgún xeito rematei sumida na miña espiral particular sobre o que significan as artes na sociedade, e sobre a responsabilidade que asumimos cando collemos ese camiño e…
O documental rematou, e o ordenador, co seu algoritmo que todo o sabe e todo o relaciona, pasou ao seguinte vídeo sen pedir permiso. E de súpeto comezou a soar a Coral de Ruada cantando a Negra Sombra, por debaixo da voz en off de Orson Welles! Eran os primeiros minutos do histórico documental do 1937 The Spanish Earth, escrito por Ernest Hemingway e John Dos Passos, e dirixido por Joris Ivens.
E esa estraña conexión entre Orson Welles e a coral da miña adolescencia, neste outro lado do mundo, levoume á cita de Castelao á que sempre me agarro cando estou perdida: «Hai unha forza que nos empurra cara ao mundo e outra que nos xungue a? terra nativa…». E así, aturulada cos meus pensamentos, finalmente fun camiñar.
